Ruhun Metafizik Ayaklanması

Nurettin Topçu (1909-1975), Türkiye’nin çağdaş düşünce tarihindeki en kendine özgü, ilgi çekici ve velûd isimlerinden biridir. Asıl kariyerini felsefede yapmış, felsefenin ahlâk şubesinde uzmanlaşmış ve mantık, sosyoloji, psikoloji gibi alanlarda da çalışmıştır. Felsefî birikiminin yanında, edebiyatla ilgilenmiş, öykü (Taşralı, 1952-58) ve roman (Reha, 1926-36) yazmıştır. Bununla birlikte, bütün tanımlardan önce, bir ahlâk felsefecisidir. Fransa’daki doktora öğrenimini –“hareket felsefesi” olarak anılan ekolün öncülerinden olan– Blondel’in danışmanlığında hazırladığı bir ahlâk felsefesi tezi ile tamamlamıştır: Conformisme et Révolte. Topçu’nun Türkiye’nin düşünce tarihine getirdiği özgün tezlerden biri “isyan ahlâkı”dır. İsyan ahlâkı, Topçu’nun düşünce sisteminde diğer bütün ilkelerin kendinden çıkarıldığı aksiyomatik önerme konumdadır. Diğer bir deyişle, hareket felsefesi, tasavvuf felsefesi, araçsal rasyonalite ve (kapitalist) uygarlığın eleştirisi ve diğer felsefî sonuçlar açısından bir başlangıç niteliğindedir. O halde, Topçu’nun düşünce tarihimiz içinde teknolojik modernleşmenin güçlü akıntısına karşı yüzer konumundan neşet eden radikal tutumunu anlamak ve analiz edebilmek, özel olarak isyan ahlâkını, genel olarak etik-felsefe ilişkisini kavramsallaştırabilmekle mümkün olabilir: Aklın (analitik) isyanını ruhun (metafizik) ayaklanmasına bakarak tahlil etmek.