Modernlik Kehanetleri

Kitabın kapağında yukarıda yer alan tablo, "mekanik evren" anlayışının öncesinde evreni meleklerin döndürdüğünü temel almış bir kozmolojinin sûreti iken, diğerinde -Benjamin gibi yorumlarsak- cennetten esen bir fırtınanın mütemadiyen geleceğe doğru sürüklediği ve ilerledikçe önündeki yıkıntıları göğe doğru yükselttiği “tarih meleği” tasvir edilmektedir; -aynı imgeden devam ettiğimizde- film sahnesinde, üretim çarkında ayakta kalmaya çalışan bir meleksilikle karşılaşmaktayız. Bu imgeleri kuşatan olumsuzlamanın genel adı “modernlik”tir.

Modern kozmoloji, ilerleme ve yabancılaşma portrelerinin günümüzde iyice silikleştiği, modernlik yorumcularının ittifak ettiği bir görüş haline geldi. Oysa, bunları bir başka açıdan ortaya koyan öncü düşünürlerin öngörüleri yanlışlanmış mıdır? (Kötü bir Poppercı terim). Mesela, Marx ve Engels, Komünist Manifesto’da modern-kapitalist toplumun “katı olan her şeyin buharlaştığı” büyük bir dönüşüm olarak eleştirel bir portresini ortaya koymuşlardı; Simmel, Paranın Felsefesi’nde (modern toplumda ilişkileri daha fazla etkileyen bir güç konumuna ulaşan) paranın her şeyi bir “formsuzluğa”, “renksizliğe”, “nicel olgulara” indirgediğini, ruhun, bireyselliğin ve yaratıcılığın “hakîki düşmanı” olduğunu iddia etmişti; Weber, Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu’nda kapitalizmin ruhu olarak araçsal rasyonelliğin “dünyanın büyüsünün bozulması”na yol açtığını ileri sürmüştü; araçsal rasyonelliğin ruhsuzluğu çevremizi -aynı dönemde Charlie Chaplin’in Modern Times’ında temsil edildiği gibi- mekanik bir evrene dönüştürmüştü. Bu üç klasik modern toplum yorumu geçerliliklerini yitirdi mi? Söz konusu ruh, modernliğe hayat veren “kapitalist ruh”, ölmüş müdür? Pek öyle görünmüyor. Bunlar modernliğin kehânetleri olarak hayalet varlıklarını sürdürmeye devam ediyor.

Fırat Mollaer

Ankara 2015

İçindekiler

GİRİŞ: Modernliği Yeniden Düşünmek

BİRİNCİ BÖLÜM

MODERNLİĞİN FELSEFİ SÖYLEMİ

MODERNLİĞİN RATİO’SU

İKİNCİ BÖLÜM

MODERNLEŞME, ESTETİK MODERNİZM, POSTMODERNİZM

BAUDEALAİRE’İN KEHÂNETLERİ:

Modernleşmeye Karşı Estetik Modernizm

ESTETİK MODERNİZM

POSTMODERNİZME KARŞI:

Benjamin, Baudelaire ve Postmodernizm

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MODERNLİK, KİMLİK, DİRENİŞ

MODERNLEŞME, AŞKIN YURTSUZLUK ve KİMLİK

DİRENİŞ, ONUR, MEKÂN

YENİ-IRKÇILIK, KAPİTALİZM ve POSTMODERNLİK:

Farkın Dirilişi, Kent Paryalarının Öfkesi ve Irkçılığın Yeni Görünümleri

MODERN SİYASETİN ELEŞTİRİSİ?

Schmitt, Modernlik ve Liberalizm

İSLÂMCILAR, MUHAFAZAKÂRLAR ve POSTMODERNİTE

KAYNAKLAR